در این سال‌ها بسیار گفته‌اند و بسیار شنیده‌ایم که یکی از فواید ماه مبارک رمضان کاهش جرایم است. این یافته برابر معدل آمار جرایم صحت دارد ولی برای اینکه افراد بدبین و یا مغرض در آینده تفاسیر غلط از آن به دست نوجوانان و جوانان پاک سرشت ناآگاه ندهند نیاز به حلاجی و توضیحاتی دارد.
در حقوق جزا و جرم شناسی بحثی وجود دارد تحت عنوان « عوامل پیش جنایی»؛ در عوامل پیش جنائی به جای کشف و نشان دادن مجرم به مجموعه شرایطی پرداخته می‌شود که ماحصل آن وقوع جرم است.
ماه مبارک رمضان با تغییر فضای معنوی جامعه، تقویت باورهای درونی به نظارت غیبی و تمرین تقوی و خویشتن‌داری باعث کنترل عوامل و شرایط پیش جنایی در عموم مردم می‌شود.
برای مثال اگر شما با شنیدن غرولندهای همسایه یا همسرتان بر سر اختلافات معمول به سرعت عصبانی شده و واکنش نشان می‌دادید حالا به یاد می‌آورید که روزه هستید و باید گذشت و خویشتن داری کنید و کلمات رکیک از زبانتان جاری نشود.
لذا می‌بینیم که درصد قتل‌های اتفاقی و تصادفی و نزاع در ماه مبارک کاهش می‌یابد. ولی آیا این قاعده برای قاتل حرفه‌ای هم که در تمام عمر خود نه نماز خوانده نه روزه گرفته است صادق است؟ پاسخ مشخص است.
آیا کسی که بارها سابقه سرقت داشته در ماه مبارک رمضان دست از سرقت برمی‌دارد؟
پر واضح است که خیر. هرچند ما منکر بازگشت و توبه نیستیم ولی آمارها کاهش محسوس در دستگیری سارقان حرفه‌ای نشان نمی‌دهد، اما بسیاری از افراد مستعد و کسانی که قصد ارتکاب جرمی را در سر می‌پرورانده‌اند یا پشیمان شده یا ته مانده اعتقادات به آنها دیکته کرده است که موضوع را به بعد از ماه مبارک رمضان موکول کنند و به قول مشهور «از این ستون به آن ستون فرج است» عمل کرده‌اند.
واقعیت آن است که تاثیر ماه مبارک رمضان بر کاهش تخلفات ترافیکی مانند تجاوز به حریم همدیگر و عبور از چراغ قرمز و فحاشی در حین رانندگی و یا اختلافات زناشوئی بسیار بیشتر از ارتکاب جرایم توسط مجرمین حرفه‌ای بوده است.
برای نمونه کلاهبرداری که در طول سال با سوء استفاده از اعتقادات مردم عامی و طمع یا جهل آنان ارتزاق می‌کند اصلا رمضان برایش معنا و مفهومی ندارد و ارتزاق از مال حرام بر اولین جایی که حجاب و پرده می‌کشد وادی ایمان و اعتقاد خورنده آن است.
نتیجه این که بیان غیر تحلیلی پدیده‌ها اگر چه در کوتاه مدت می‌تواند مایه فخر و مباهات امت اسلامی باشد که چنین نیز هست ولی با آشکار شدن مصادیقی بر خلاف آن شاید باعث تزلزل افراد ناآگاه از سایر ابعاد و مولفه‌های دینی شود.
مؤید کلام بنده این که تعدادی بیماردل در سال گذشته پیامکی به شرح ذیل را تهیه و به دیگران ارسال می‌کردند: «چون گفته‌اند در ماه مبارک رمضان جرایم کاهش می‌یابد پس پی می‌بریم که اکثر مجرمین همان مومنین هستند» البته مردم باهوش و ریزبین ایران اسلامی در سی سال گذشته استاد مقابله با جنگ نرم طراحان دین ستیز شده‌اند ولی ما هم باید یاد بگیریم که یافته‌های طلائی را با پرهیز از کلیشه‌سازی به صورت مستند و تحلیلی ارائه دهیم تا خللی بر اعتماد مخاطبین وارد نگردد.
دکتر رضا غنی لو عضو هیئت علمی دانشگاه علوم انتظامی و کارشناس رسمی دادگستری
